“Rusiya bu müharibədə məğlubiyyətə məhkumdur, çünki... ” - MARAQLI TƏHLİL

Ukraynanın qələbəsi təkcə yeni Ukraynanın deyil, həm də yeni Avropanı qədərini cızacaq və artıq Kiyevin də təmsil olunduğu daha yaxşı Avropanı görəcəyik.

Rusiya ilə Ukrayna arasında mövcud müharibəni 1939-cu il Sovet-Fin müharibəsi ilə müqayisə etmək olar. Çünki, kiçik bir ölkə daha böyük düşmənə qarşı uğurlu müqavimət göstərmişdi.

Ancaq daha uğurlu bir müqayisə də var: Sovet-Fin müharibəsinə bənzər, bütün müharibələrin anası olan savaş ilə. Bu, eramızdan əvvəl 5-ci əsrdə Yunan-Fars müharibəsidir. Bəlli olduğu kimi kiçik bir yunan tayfası onlardan bir neçə dəfə böyük, güclü olan fars ordusunu məğlub etmişdi.

Yunanlar azad vətəndaş olduqları üçün qalib gəldilər, farslar şah təbəələri olduqları üçün məğlub oldular.

O vaxtdan bəri bir qayda var: azad və şüurlu insanlar qullardan və barbarlardan daha yaxşı döyüşürlər.

Sonuncuların yalnız texnoloji üstünlükləri var. Qədim və orta əsrlərdə bu üstünlük adambaşına düşən atların sayı idi. Xüsusilə, müharibələr geniş ərazilərdə gedəndə və uzun məsafələr qət etdikdə at güclü hərbi alət sayılırdı. Vikinqlər dövründə qayıqlar və gəmilər ekvivalent idi. Onlara sahilyanı əraziləri və ya böyük çayların əhatəsindəki şəhərləri ələ keçirməyə və nəzarət etməyə icazə verdilər. Ancaq antik dövrün və orta əsrlərin ümumi qaydası: oturaq və köçəri xalqlar arasında toqquşmalarda birincilər daha çox qalib gəlirdi. Burada azad vətəndaşların barbarları məğlub etdiyi yunan-fars müharibələri nümunəsi işə yaramadı.

Axı orta əsr Avropasında nə qədər azad vətəndaş var idi?

Köçəri xalqların üstünlükləri 16-cı əsrin ortalarından, ilk növbədə odlu silahların ixtirası ilə bağlı olan qondarma hərbi inqilabdan sonra yoxa çıxdı. Bu inqilab Qərbdə baş verdi və ona növbəti üç əsr ərzində bütün yer kürəsində hökmranlıq etməyə imkan verdi.
Aydındır ki, təkcə texnoloji üstünlüklər deyil, həm də cəmiyyətin təşkili və idarə olunmasının yeni və daha səmərəli üsulları vacib idi.

Xüsusilə, XIX əsrdə liberal demokratik dövlətlərin yaranması. Belə bir nəzəriyyə var ki, liberal demokratlar necə mübarizə aparacağını bilmir və ya mübarizə aparmaq istəmir. İndi 19-20-ci əsrlərdə aparılmış bütün müharibələrin böyük statistik bazası tərtib edilmişdir. Bu göstərir ki, liberal demokratlar da qeyri-liberal rejimlər kimi tez-tez mübarizə aparır və ən əsası, daha tez-tez qalib gəlir.

Rusiya ordusu qarşısına real məqsədlər deyil, ideoloji məqsədlər qoyub. Liberal demokratların üç üstünlüyü var.

Birincisi, onlar daha zəngindirlər. Sərvət həmişə liberal demokratlara nəsib olmur. Lakin liberal demokratiya demək olar ki, həmişə zənginliyə aparır. Ölkə nə qədər zəngin olarsa, onun hərbi texnologiyası da bir o qədər üstün və müharibədə qalib gəlmək şansı da bir o qədər yüksək olur.

İkincisi, liberal demokratlar öz xalqları ilə müharibəyə getmirlər. Onlar insan faktorunu daha çevik idarə edirlər və onların hərbi itki nisbəti xeyli aşağı olur.

Üçüncüsü, liberallar öz aralarında döyüşmürlər. Ancaq həyat tərzini təhdid edənlərə qarşı birləşirlər.

Ancaq liberal demokratların əsl problemi yaddaşsızlıqdır. Əslində müharibənin nə olduğunu unutmaq üçün üç nəsil kifayətdir.

Belə bir illüziya var: əgər müharibə haradasa varsa və bizim evimizdən uzaqdırsa, deməli, heç vaxt qapımıza yaxınlaşmayacaq. Bundan əlavə, 1960-cı illərdən başlayaraq son 60 ildə insanlar hər şeyi unutdu. Və qalib gəlmək üçün kino sənayesi və kompüter oyunlarında çoxlu “nağıllar” uyduruldu.

İndi isə keçək bu müharibəyə.

Putin liberal Qərbin zəif olduğuna və Ukraynanın Qərb məxluqundan başqa bir şey olmadığına inanır. Və tezliklə əldə edəcəyi bir qələbəyə ümid edir. Lakin hər kəs Putinin səhv strateji hesablamalarını aydın görür. Bunun üçün dərin mütəxəssis olmağa da ehtiyac yoxdur.

Bir faktı deyəcəm. Mütəxəssislər əsir düşən və öldürülən rus əsgərlərinin yaşına da diqqət yetirirlər. Onların əksəriyyəti 18-20 yaşlı gənclərdir. Onların hərbi texnologiyanı yaxşı bilməsi ehtimalı azdır. Belə olan təqdirdə yeniyetmə əsgərin yüksək texnologiyalara sahib olması və peşəkar döyüşçü kimi vuruşması inandırıcı deyil. Yəni yuxarıda dediyim “atlı barbar” müasir dillə desək, tankdakı rus əsgəridir. Onlar isə günün tələblərindən çox geri qalır. Bunun sübutu isə şimaldakı bataqlıqlarda tərk edilmiş rus tankları və fərari əsgərlərin fotoşəkilləridir.

Müharibədə Rusiya aviasiyasının niyə hələ də iştirak etmədiyi böyük sirr olaraq qalır. Müharibə başlamazdan əvvəl ekspertlərin dediyi kimi, Rusiyanın havada böyük üstünlüyü var. Rusiya aviasiyasının hələ də səmada olmamasının tək səbəbi qorxudur. Çünki, Ukraynalılar yaxşı döyüşür, onların hava hücumundan müdafiə sistemləri əla işləyir. Belə ki, təyyarələri yerdən vurmaq üçün Ukrayna kifayət qədər yeni texnika alıb.

Ona görə də, Qələbə bizimlədir! Yaşasın Ukrayna!

Yaroslav Qritsak, Ukrayna Katolik Universitetinin professoru. 4 mart 2022

(konkret.az)

AJMEDİA.İNFO