"2025-ci il Yeni Dünya Düzəni" - Rüstəm Tağızadə

Fevralın 24-də Rusiya Ukraynanın işğalına başladı. Müharibələr bəzən asanlıqla başlayır, lakin onların həmişə gözlənilməz olması və bitməsi son dərəcə çətin olması strategiya prinsipidir. Putinin Ukraynadakı seçim müharibəsi artıq əksər ekspertlərin cəmi bir həftə əvvəl təsəvvür etdiyindən daha sürətlə böyüyür.Rusiyanın Ukraynanı tez bir zamanda işğal etmək istəyirdi. Ancaq bu baş vermədi. Artıq müharibənin ikinci günündən etibarən ABŞ və Avropa Birliyi ölkələri Ukraynaya açıq dəstəyini göstərdilər. Ukraynaya Javelin, Stigner silahları və hava hücumundan müdafiə sistemləri yollandı. Bundan dünya ölkıələri tərəfindən başqa humanitar yardım göstərilir. O, indi ordusu ilə Ukraynanın böyük şəhərlərini mühasirəyə alıb və onları termobarik silahlar, kaset döyüş sursatları və idarə olunan raketlərlə təhdid edir . Bu, mülki əhalini dəhşətə gətirəcək və yeni başlayan Ukrayna müqavimətini ruhdan sala bilər. Rusiya münaqişəni başqa regiona, məsələn, uzun müddət davam edən münaqişələrin qızışdığı və Rusiyanın geniş kəşfiyyat və təhlükəsizlik xidmətləri şəbəkəsinə malik olduğu Balkanlar kimi regiona keçirə bilər. O, kiberhücumla ABŞ-ın böyük şəhərində işıqları söndürə bilər. Ən qorxulusu isə o, xəbərdarlıq səviyyəsini yüksəldibRusiya nüvə qüvvələrinə aiddir və hərbi vəziyyətin tətbiqini nəzərdən keçirə bilər.

Böhranın kökləri Sovet İttifaqının dağılmasından qaynaqlanır.

1990-cı illərin əvvəlində Sovet İttifaqı dağılanda keçmiş sovet respublikası olan Ukrayna dünyada üçüncü ən böyük atom arsenalına malik idi. Birləşmiş Ştatlar və Rusiya Ukrayna ilə ölkəni nüvəsizləşdirməyə çalışdılar və bir sıra diplomatik razılaşmalarda Kiyev özünün potensial Rusiya hücumundan qoruyan təhlükəsizlik zəmanəti müqabilində özünün yüzlərlə nüvə başlığını Rusiyaya geri verdi. Ancaq bu zəmanət özünü doğrultmadı. Ukraynanın şərqindəki münaqişə indiyədək 14.000 - dən çox insanın ölümünə səbəb olub.

Ukrayna Siyasət İnstitutunun direktoru Ruslan Bortnik, "Putin və Kreml başa düşürlər ki, Ukrayna NATO-nun bir hissəsi olmayacaq" dedi. “Ancaq Ukrayna rəsmi qərar olmadan NATO-nun qeyri-rəsmi üzvü olub”.

Putinin Ukraynanı hədələməsi.

Rusiya-Ukrayna böhranı 2014-cü ildə başlayan böhranın davamıdır. Lakin Ukrayna, ABŞ, Avropa və Rusiya daxilində baş verən son siyasi proseslər Putinin nə üçün indi hərəkətə keçmə vaxtı olduğunu düşündüyünü izah edir.

Rusiyanın istəyi budur ki, Ukrayna Donbası Rusiyaya bağışlasın. Ancaq heç bir Ukrayna Prezidenti bu şərtləri qəbul etməz. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Ukraynada ictimai rəy və ideologiya Qərbə və NATO-ya güclü şəkildə meyl edib. Putin 2021-ci ilin yazında Ukrayna sərhədinə qoşunları yığdı. oşunların yığılması yeni Bayden administrasiyasının diqqətini çəkdi və bu , iki lider arasında elan edilən zirvə görüşünə səbəb oldu . Bir neçə gün sonra Rusiya sərhəddəki qoşunların bir hissəsini geri çəkməyə başladı .

Ukraynanın işğalı.

2014-cü ildə Putin Ukraynaya qarşı “hibrid müharibə” taktikasından istifadə etdi. Qeyri-ənənəvi taktikalar, kiber hakerlər, dezinformasiyalar tətbiq etdi. Bu taktikaların tətbiqi Amerika Adminstrasiyasında təəcccüblə qarşılandı. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Putin öz işğalına haqq qazandırmaqdan ötrü Ukraynada vuruşan əsgərləri “neo-nasist” adlandırıb. 2014-cü ildən fərqli olaraq 2022-ci ildə Ukrayna daha çox “Hibrid” müharibədən istifadə edir. Təbiki burada Qərbin də böyük dəstəyi vardır. Hal-hazırda ABŞ və Avropa birliyi ölkərindən Rusiyaya qarşı böyük iqtisadi sanksiyalar tətbiq edilir. Rusiyanın Bank hesabları dondurulur. Böyük şirkətlər Rusiya bazarından çıxır. Böyük iqtisadi sanksiyalar fonundan rubl dəyərdən çox düşmüşdür.

2025-ci il Yeni Dünya Düzəni.

Amerikalı siyasətçilərin üzləşdiyi problem ciddi şəkildə Avropa, Vestfal dünya nizamı konsepsiyasının dağılması deyil, əksinə Çin, Rusiya və Yaxın Şərqdən ziddiyyətli nizamların ortaya çıxmasıdır. Henri Kissincer 2015-ci il qatıldığı konfransda bu sözləri demişdir. “Bu gün dünya nizamı hesab etdiyimiz şey, güc balansı və ortaq ədalət hissi ilə idarə olunan Qərb Vestfaliya dövlət sistemimizdir. Lakin nə Çin, nə də Yaxın Şərq bu sərəncamla razılaşmır. Vestfaliya sistemi imperialistlər tərəfindən dünyanın qalan hissəsinə tətbiq edildi, onlar işləyirdi, lakin gördüyümüz kimi, müvəqqəti olaraq.

Ukrayna-Rusiya müharibəsi 2025-ci il Dünya Nizamının qurulmasına doğru gedir. Ukrayna-Rusiya müharibəsi uzandıqca NATO-nun hərbi əməliyyatlarda iştirak etmək rolu artır. Qərb yeni müharibə ilə üz-üzədir. Ukrayna-Rusiya müharibəsi davam etməsi yeni dövlətlərin müharibəyə cəlb olunması ilə nəticələnə bilər. Qlobal nizam üçün yeni beynəlxalq konstruksiya lazımdır. Yeni Dünya Nizamında hegemonluq edən ölkə olmamalıdır. Güclü dövlətlər burada balanslaşdırıcı mövqedən çıxış etməlidir. 2025-ci ilə kimi lokal səviyyədə yeni toqquşmalar, münaqişələr baş verəcək.

Politoloq

Rüstəm Tağızadə