Baydenin İsrailə səfərindən sonra İrana təzyiqlər artıb? - Yəhudi politoloqla MÜSAHİBƏ

Amerika Prezidenti Co Baydenin İsrailə 13 iyul tarixində səfəri baş tutdu. Co Bayden İsrail Baş naziri ilə İranın nüvə silahını inkar etmək üçün birgə bəyannəmə imzalayıblar, bu, Tehranla diplomatiya mövzusunda uzun müddətdir bölünmüş müttəfiqlərin birlik nümayişidir.

Amerika Prezidentinin İsrailə səfəri çərçivəsində Azərbaycan Yəhudi Mediasına İsrailli Politoloq Rachel Avraham müsahibə verib.

Sözügedən mesahibəni təqdim edirik.

-Baydenin İsrailə səfərindən sonra İrana təzyiqlər artacaqmı?

- Düşünmürəm ki, İrana qarşı daha çox təzyiq olacaq, çünki Bayden administrasiyası hələ də diplomatiyaya sadiqdir və etibarlı hərbi təhlükəni masaya qoymaq istəmir. O, Amerikanın nüvə İranını dayandırmağa sadiq olduğunu bəyan edən Qüds Bəyannaməsini imzalasa da, ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanının birgə bəyanatında da oxşar fikirlər səsləndirilsə də, İsrail və Amerikanın məsələyə münasibəti arasındakı fikir ayrılıqlarının əsası hələ də qalmaqdadır. . İsrail hökuməti hesab edir ki, yalnız etibarlı hərbi təhdid İranın nüvə silahına getməsinə mane olacaq. Bu, ölkənin tarixinə əsaslanır. Mollaların nüvə proqramını dayandırdıqları yeganə vaxt Buş İraqı işğal etdikdə və iranlılar “şər oxunun” bir hissəsi kimi səciyyələndirildiyi üçün növbəti yerlərdən qorxdular. Amma nə qədər ki, Amerikanın mövqeyi bizim səbrimiz tükənir, lakin diplomatiyaya sadiq qalırıq və hərbi həll yolu ilə bağlı qeyd-şərtlər səsləndiririk, o zaman İrana real təzyiq olmayacaq. İran İnqilab Keşikçiləri Qüvvələrinin “raketlər üçün atom başlığı istehsal etməklə” hədələdiyi və “Nyu-Yorku cəhənnəm xarabalıqlarına çevirməklə” hədələdiyi bir vaxtda doğrudan da diplomatiyanın vaxtı çoxdan keçib.

-İsrail BƏƏ Səudiyyə Ərəbistanı Hindistan arasında yeni körpülər tikilir. Bu, yeni geosiyasi vəziyyətdən xəbər verirmi?

-Modi hökuməti hakimiyyətə gələndən bəri İsrail həmişə Hindistanın strateji müttəfiqi olub. Modi 2014-cü ildən baş nazirdir və artıq 2022-ci ildir. Mən çətin ki, səkkiz ili yeni bir şey adlandıraram. İsrail də bir neçə il əvvəl İbrahim sazişləri imzalanandan bəri Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ilə çiçəklənən dostluğa malikdir. İsraillilər Əbu-Dabiyə istirahətə axışır və iki ölkə arasında çoxlu iqtisadi əməkdaşlıq mövcuddur. Bununla belə, mən inanıram ki, İsrail və BƏƏ arasında güclü münasibətlər potensialı 2010-cu ildən, Bəhreyn şahzadəsinin İsrail xəstəxanasında müalicə olunduğu və bu xəstəxananın onun həyatını xilas edə bildiyi vaxtdan bəri mövcuddur. O vaxtdan bəri İsrail və Fars körfəzi ölkələri arasında yaxşı münasibətlər üçün potensial güclü idi. Çatışmayan yeganə şey razılaşmaya vasitəçilik edəcək biri idi. Lakin İbrahim sazişi imzalananda bu məsələ həll olundu və o vaxtdan hər şey günü-gündən yaxşılaşır. Həqiqətən yeni olan yeganə şey israillilərə Səudiyyə Ərəbistanının hava məkanından istifadə etməsinə icazə verilməsi və Səudiyyə Ərəbistanının İbrahim Sazişlərinə qoşulma potensialıdır. Halbuki İsrail və Səudiyyə Ərəbistanı uzun müddətdir ki, İran məsələsi ilə bağlı masa altında əməkdaşlıq edir və səudiyyəlilərdən xeyir-dua almasaydı, İbrahim sazişi heç vaxt imzalanmazdı. İsrailin keçmiş rabitə naziri Ayoob Kara iddia edir ki, əgər Tramp və Netanyahu hələ də vəzifədə olsaydı, səudiyyəlilər indiyə qədər İsraillə sülh bağlayardılar.

Rüstəm Tağızadə,

AJMEDİA.İNFO