Rusiya ilə Qərb arasında Ukrayna uğrunda mübarizə - ŞƏRH

Moskvanın Krımı ələ keçirməsi, cənub-şərqdə separatçıları qızışdırması və Donbasdakı qanlı qarşıdurmada birbaşa iştirakı Rusiyanı beynəlxalq aləmdə təcavüzkar rolunu artırdı. Rusiya Ukraynanın sərhədi boyunca 100000-dən çox əsgər toplayıb. Britaniya Kəşfiyyatının məlumatına əsasən Rusiya Ukraynaya fevral ayında hücuma keçə bilər. Bundan başqa Rusiya Ordusu Ukraynanın şimalında Belarusiya ərazisində təlimlər həyata keçirir. Ukrayna sərhədində çoxlu zirehli texnika, tanklar və artilleriya cəmləşib. Amerika Rusiyanın Ukrayna ərazisinə daxil olacağı halında Rusiyaya qarşı ən ağır iqtisadi sanksiyalar tətbiq edəcəyini bəyan etdi. Bundan başqa Böyük Britaniya Ukraynaya silahlar göndərməkdə davam edir. Almaniya hava məkanını Böyük Britaniya üçün bağlasa da bu silah çatdırılmasının qarşısını ala bilmədi.

​Rusiyanın Qərbdən tələbi:

Yanvarın 21-də Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov və amerikalı həmkarı Antoni Blinken arasında keçirilən görüş ötən həftəki intensiv danışıqların nəticəsidir. Keçirilən görüşlərin nəticəsiz başa çatması Rusiyanın hərbi müdaxilə üsulundan istifadə etmək şansını daha da atırır. Rusiya NATO-nun Ukraynaya genişlənməsini dayandırmaq istədiyini bildirir. Ancaq tələb olunanların hamısı bu deyil. Kreml NATO-nun Rusiyanın öz təsir dairəsinin bir hissəsi hesab etdiyi ərazilərdə şərqə doğru genişlənməyəcəyinə zəmanət verməyə çağırıb.

Soyuq Müharibənin başa çatmasından sonra Qərbin öz təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Amerikanın dominantlığı rolunda NATO təşkilatını gücləndirmək prioritet bir məsələyə çevrildi. Ukrayna ilə Rusiya arasında baş verən bu münaqişə artıq 8 ildir davam edir. Amerikada yeni Prezident Co Bayden hakimiyyətə gəldikdən sonra Rusiya siyasəti ilə daha çox maraqlandı. Buna səbəb həm də Rusiyanın 2021-ci ilin əvvəllərində Ukrayna sərhəsdləri yaxınlığında geniş miqyaslı hərbi təlimlər keçirməsi oldu. Keçən həftə baş verən görüşlərdən sonra heç bir irəliləyiş olmadı. Rusiyanın tələb etdiyi məsələləri uduzan tərəf yerinə yetirər. ABŞ isə buna razı olmaz. Vladimir Putini narahat edən məsələ NATO-nun genişlənməsidir. Bununla belə, buna daha geniş baxış tərzi var. NATO-nun genişlənməsinin ən son beş dalğasından dördü Putinin nəzarəti altında baş verdi: 2004-cü ildə Baltikyanı ölkələr, Slovakiya, Sloveniya, Rumıniya və Bolqarıstan; 2009-cu ildə Xorvatiya və Albaniya; 2017-ci ildə Monteneqro; və 2020-ci ildə Şimali Makedoniya. Uzun müddət Moskvanın bu prosesə müqavimət göstərmək imkanı yox idi: onun nə sözügedən ölkələrdə kifayət qədər təsiri, nə də onlara təzyiq vasitələri var idi.
Rusiyanın NATO-nun genişlənməsinə qarşı siyasəti: Moskvanın Qərb qarşısında tələbləri bunlardır: NATO-nun genişlənməsinə son qoyulması; NATO infrastrukturu, xüsusən də hücum silahları Avropada yayılmayacaq; və 1997-ci ildən sonra Şərqi Avropaya yerləşdirilən hərbi infrastrukturun geri çəkilməsi. Rusiya Gürcüstanın və Ukraynanın NATO-ya üzv olmasını istəmir. ABŞ və digər NATO üzvlərinin Ukraynadakı hərbi bazaları ilə bağlı razılığın əldə oluna biləcəyi də istisna edilmir. Hazırda Qərb ölkələri Rusiya və Ukrayna arasında istənilən döyüşdə itki verməməkdə maraqlıdırlar və buna görə də hazırda öz müşavirlərini ölkədən çıxarmağı planlaşdırırlar.

Rusiya işğala başlasa nə ola bilər?

Rusiya 2014-cü il Krımı işğal etdikdən sonra Ukrayna ordusu çox təkmilləşib. Bundan başqa Ukrayna Türkiyədən PUA-lar alıb. Son illər ərzində Amerika Ukraynaya silahlar göndərib və hərbi təlimlər keçib. Bununla belə, iki ölkə arasında hərbi gücdə hələ də böyük uçurum var. Ukrayna hərbi rəsmiləri Qərb qüvvələrinin köməyi olmadan işğalı dəf edə bilməyəcəklərini bildiriblər.​
​Yanvar və ya fevral aylarında başlayan işğal, böyük mexanikləşdirilmiş qüvvələrin ölkələrarası hərəkətini dəstəkləmək üçün donmuş yerin üstünlüyünə sahib olacaq. Bu, həm də dondurucu soyuq və məhdud görünmə şəraitində işləmək demək olardı. Yanvar adətən Ukraynada ilin ən soyuq və ən qarlı ayı olur, ay ərzində orta hesabla 8,5 saat gündüz işığı olur və fevral ayına qədər 10 saata qədər artır. 8 Bu, irəliləməni davam etdirmək üçün gecə döyüş qabiliyyətinə üstünlük verəcəkdir. Döyüş mart ayına qədər davam edərsə, mexanikləşdirilmiş qüvvələr bədnam Rasputitsa ilə qarşılaşmalı və ya əriməli idi . Oktyabr ayında Rasputitsa möhkəm yerləri palçığa çevirir. Mart ayında donmuş çöllər əriyir və torpaq yenidən ən yaxşı halda bataqlığa, ən pis halda isə palçıq dənizinə çevrilir. Qış havası da etibarlı yaxın hava dəstəyi əməliyyatları üçün optimaldan azdır.

​Nəticə: Rusiya Krımı və Donbası işğal etdikdən sonra Ukrayna Qərbə inteqrasiya etməyə başladı. Rusiya Ukrayna ərazisini öz siyasi maraqları üçün qırmızı xətt olaraq görür. Hal-hazırda Avropa ölkələri arasında fikir ayrılığını görmək olur. Almaniya Ukraynaya silah yardımının göndərilməsinə öz ərazisindən icazə vermədi. Buna baxmayaraq Böyük Britaniya və Baltikyanı ölkələr silah yardımını həyata keçirdilər. Rusiyanın Avropaya təzyiqi ən çox nəql edilən qazın qiymətləri ilə bağlıdır. Aydındır ki, Rusiya ordusu Ukraynadan qat-qat güclüdür. Ancaq bu 2008-ci ildə Gürcüstana edilən müdaxilə kimi asan olmayacaq. Çünki 8 ildir Ukrayna öz ordusunu təkmilləşdirir, yeni silahlar alır. Rusiyanın hərbi texnikalarının PUA-lar vasitəsilə Suriyada vurulması fakt olaraq qalır. Ukrayna böhranı Rusiyanın əlini zəiflədə bilər.

Rüstəm Tağızadə, politoloq

AJMEDİA.İNFO