29 Mart 2024
Dünya ərzaq qıtlığı ilə üz-üzədir: Ölkələrin Çinlə taxıl mübarizəsi - TƏHLİL

Dünya ərzaq qıtlığı ilə üz-üzədir: Ölkələrin Çinlə taxıl mübarizəsi - TƏHLİL

30 Dekabr 2021
Baxış: 1422

Dünya ölkələri ərzaq qıtlığının yarana bilmə ehtimalı haqqında düşünürlər. Hazırda qlobal miqyasda ərzaq qiymətləri sürətli şəkildə artır. Məsələnin kökündə isə taxıl ehtiyatlarının kəskin azalması dayanıb. Təkcə buğda ehtiyatları son 14 il ərzində ən aşağı səviyyəyə enib. Bu isə beynəlxalq ticarət balansının dəyişməsinə, buğda qiymətlərinə yüksək təzyiq göstərməyə davam edə, hətta çörək zavodlarından bütün digər taxıl tədarükçülərinə qədər bir çox qida istehsalçılarının da xərcləri arta bilər.

AJMEDİA.İNFO xəbər verir ki,Dünyada taxıl ehtiyatları azalır, Çin ehtiyatlarını artırır, qida məhsulları bahalaşır

ABŞ Kənd Təsərrüfatı Departamentinin məlumatlarına görə, Çinin 2022-ci ilin birinci yarısında dünyanın qarğıdalı ehtiyatlarının 69 faizinə, düyü ehtiyatının 60 faizinə və buğda ehtiyatlarının isə 51 faizinə sahib olacağı gözlənilir. Ölkənin Milli Ərzaq və Strateji Ehtiyatlar Administrasiyasının taxıl məhsulları üzrə rəhbəri Qin Yuyun bildirib ki, Çinin hazırkı ərzaq ehtiyatları tarixi yüksək səviyyədə saxlanılıb, hətta mövcud buğda ehtiyatları bir il yarım tələbatı ödəməyə kifayət edəcək.

Çinin ərzaq təminatında problem yoxdur, ölkənin iki əsas taxıl ehtiyatı olan buğda və düyü ehtiyatları artmağa davam edir

Çinin 2021-ci il üzrə illik taxıl istehsalı 650 milyard kiloqramı keçəcək. Taxıl ehtiyatlarının artırılması ölkənin ərzaq təminatını da gücləndirib. Hazırda Çin dünya taxıl ehtiyatının yarısından çoxunu özündə saxlayır. Bu isə dünyada qiymətlərin kəskin artmasına və daha çox ölkənin qıtlıqla üz-üzə qalmasına səbəb olub.

Pandemiya bütün dünyanı kənd təsərrüfatı üzrə tədarük zəncirini pozdu və potensial ərzaq böhranı təhdidini yaratdı. Lakin, Çin daha əvvəldən, may ayında pandemiya fonunda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi ilə bağlı həm yaxın, həm də uzunmüddətli planlar hazırlayacağını və həyata keçirəcəyini bildirmişdi. Yəni, Çinin ABŞ, Braziliya və digər təchizatçı ölkələrdən taxıl məhsulları idxalını kəskin şəkildə artırmasının səbəbi var idi. Bir çox Çin şirkətinin idxal rəqəmləri çox yüksək idi. Bunun dünyada ərzaq qiymətlərinin artması ilə nəticələnəcəyi bildirilir.

BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı tərəfindən hesablanan ərzaq qiymətləri indeksi noyabr ayında əvvəlki ilə nisbətən təxminən 30 faiz yüksək olub. Tokionun Təbii Resurs Tədqiqat İnstitutunun prezidenti Akio Şibata Çinin həddindən artıq ehtiyat toplamasını qiymət artımına əsas səbəb hesab edib. “NIKKEI Asia” nəşri isə yazır ki, bu, planetdə bir sıra ölkələrdə aclığa səbəb olub. Hazırda taxıl ehtiyatlarının təhlükəsizliyinin idarə edilməsi ilə bağlı yeni vəziyyət və suallar yaranıb, Çinin taxıl ehtiyatlarının təhlükəsizliyinə ciddi problemlər yaratdığı bildirilir.

Nəhəng taxıl tədarükçüləri də qıtlıq ehtimalı ilə ehtiyat edir

Dünyanın ən böyük taxıl tədarükçüsü olan Rusiya isə taxıl qıtlığı ehtimalını nəzərə alaraq əsas məhsulu ölkə daxilində saxlamaq üçün qiyməti və ixrac vergisini artırır. Lakin, məhsula tələb olduqca yüksəkdir. Baxmayaraq ki, Rusiyanın buğda ixracı 2021-ci ildə 31-32 milyon ton səviyyəsində proqnozlaşdırılmışdı, ölkə iyulun 1-dən dekabr ayının 1-dək buğda ixracını illik müqayisədə 18 faiz azaldaraq 18,8 milyon tona endirib. Rusiya buğdasının ixracı ötən mövsümlə müqayisədə 26 faiz aşağı olub. Federasiyada buğda istehsalının 2021-2022-ci illərdə əlverişsiz hava şəraiti ilə əlaqədar az olacağı ehtimal edilir.

Rusiya ixrac rüsumlarını daha da artırmağı düşünür

Son iki ilə nəzər saldıqda Rusiyada taxılın qiyməti 2019-cu ilin dekabr ayı ilə müqayisədə 58,7 faiz, 2020-ci ilin müvafiq ayı ilə müqayisədə isə 33,1 faiz artıb. Əgər buğdanın qiyməti hər ton üçün 375 ABŞ dollarına çatarsa, daha yüksək ixrac vergisi tətbiq ediləcək. Qiymətlər hər ton üçün 400 dolları ötdükdə isə kvotalar daha da artırılacaq. Müvafiq rüsumlar xaricə satışları azaltmaq və yerli ərzaq inflyasiyasını səngitmək məqsədi daşıyır. Hazırda Rusiyanın 2022-ci ilin birinci yarısında yeni taxıl ixracı kvotaları müəyyən edəcəyi və daha yüksək ixrac vergisi tətbiq etməsi gözlənilir.

Rusiyada taxılın qiyməti artdıqca Avropa İttifaqı ölkələri ixrac həcmini genişləndirməyi planlaşdırır. Lakin bununla belə Avropa İttifaqı ölkələrinin nəzərdə tutduğu ixrac həcmi 2019-2020-ci illərin ixrac həcmindən (36,8 milyon ton) azdır. 2021-2022-ci illər üçün Aİ-nin 32 milyon ton buğda ixrac etməsi nəzərdə tutulub.

Əgər Avropa İttifaqı ixracı artıra bilməsə, bunun tükənən ehtiyatlarla bağlı yarana biləcək böhranı daha da dərinləşdirəcəyi gözlənilir. Hazırda Ukraynanın da 2022-ci ilin birinci yarısında buğda ixracına məhdudiyyətlər qoymağı planlaşdırdığı bildirilir.

Teqlər: